Semestr Letni / Winter semester 2022 (in-person and on Zoom)
24 February Adam Ziółkowski (UW), Reading Iordanes in the third decade of the 21st c.: some thoughts on Getica’s Ostrogotha and Skythika’s Ostrogouthos.
3 March Katharina Rieger (UW/Universität Graz), Filling some gaps: Settlements and life-strategies between the Nile Delta and the Gulf of Sollum from Roman to Byzantine times.
10 March Daniel Syrbe (FernUniversität in Hagen), A world of small towns and nomads. The Mauretania provinces of the Roman Empire as ‘areas of limited statehood’ (1st - 6th c.)?
17 March Carlos Machado (St Andrews), Looking for the poor in late antique Rome: identity, knowledge, and power.
24 March: Ewa Wipszycka (UW), Symonia: dlaczego niełatwo ją badać. Komentarz do dwóch Nowel Justyniana (Nov. 56; 123,3 i 16)
31 March Luke Lavan (University of Kent), Ephesus in Late Antiquity: Urban landscapes from architectural reuse
7 April Delphine Lauritzen (Sorbonne Université), Monasticism as the dreamlife of Angels: a twist of perspective
21 April Juliette Day (University of Helsinki), The contexts and contents of baptismal catechesis in the 4th century
28 April Aleksander Paradziński (UW), The boundaries of genre from Aristotle to Isidore of Seville – Can history be versified?
5 May Arietta Papaconstantinou (University of Reading), The monks and the consul: status and precedence in the resolution of a debt dispute (P.Oxy. LXIII 4397).
12 May Emiliano Bronisław Fiori (Università Ca' Foscari Venezia), Re-thinking the hereafter in Egypt during the Origenist crisis: The Apocalypse of Paul.
19 May David Frankfurter (Boston University), The Supernatural vulnerabilities of domestic space in Late Antique Egypt (according to magical amulets).
26 May Hajnalka Tamás (New Europe College, Bucarest), Christian Recommendation Practices in Late Antiquity (4th – 5th Centuries AD): Canons, Authors, and Evidence from Papyri
2 June Julia Borczyńska (UW), Haec quicumque vides nimio perfecta labore, desine mirari, minus est quam martyr habetur.'Epigrammata pseudodamasiana and the culture of commemoration and patronage of Roman city elites in the 4th-6th centuries.
9 June Phil Booth (University of Oxford), The Second Arab Siege of Constantinople (717-18): Crucible of the Copts?
15 June Ian Wood (University of Leeds), Constantius II and Christian Rome.
Semestr Zimowy / Winter semester 2021/22 (in-person and on Zoom)
7-8.10: Workshop Contact Zones in Eastern Mediterranean
14.10: Philipp Pilhofer (Humboldt Universität Berlin), ‘A very pleasant spot to walk and spend time’ – Thecla’s cave at Seleucia
21.10: Albrecht Diem (Syracuse University), Basil, Benedict and Beyond. Understanding regular observance
28.10: Jan Prostko-Prostyński (Uniwersytet Adama Mickiewicza), Antowie nie całkiem słowiańscy - nowa perspektywa
4.11: Paweł Nowakowski (UW), The origin of the toponym Galata (suburbs of Constantinople). Some further thoughts
18.11: Marta Szada (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Arianism in fifth-century Gaul: the limitations of the study
25.11: Przemysław Piwowarczyk (Uniwersytet Śląski), Coptic texts of ritual power as voices of laypeople?
2.12: Adam Łajtar (UW), A new piece of evidence in an old question: A Greek inscription from Tafah and the Christianisation of Nobadia
9.12: Jakub Łojszczyk (UW) Fragments regarding the alliance with ‘Turks’ as an example of ethnographic categories and Kaiserkritik in the History of Menander the Guardsman
16.12: Przemysław Nehring (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Praktyka i teoria epistolograficzna w listach Augustyna
13.01: Jakub Urbanik (UW), The ἔθος and the Egyptian Priests. A Contribution to study of Law Application in Roman Egypt
20.01: Flavia Ruani (Institut de Recherche et d’Histoire des Textes CNRS), Jimmy Daccache (Yale University) & Simon Brelaud (University of California Berkeley), E-Twoto Digital Paleography of Syriac Inscriptions
27.01: Mara Nicosia (Universiteit Gent), Syriac monastic schools and the teaching of rhetoric
Semestr letni/Spring semester 2020/21
25.02: Aleksandra Kubiak-Schneider (Westfälische Wilhelms-Universität Münster), Hatra of Shamash. City under divine protection
4.03: Philippe Blaudeau (Université d’Angers), A disgruntled/unfortunate Alexandrian: geo-ecclesiological remarks on the Egyptian stages of Patriarch Paul the Black's course (565-566; 575-576)
11.03: Maria Nowak (UW / Universiteit Leiden), P. Mon. Phoib. Test. 1–4. Once again on the testamentary appointment of monastic superior and the status of St. Phoibammon.
18.03: Marco Passarotti & Francesco Mambrini (ERC-CoG project LiLa: Linking Latin / Università Cattolica del Sacro Cuore, Milan) Interlinking through Lemmas. The LiLa Knowledge Base of Interlinked Linguistic Resources for Latin
25.03: Krystyna Stebnicka (UW), Decius and the historical tradition of Dexippos
8.04: Luigi Silvano (Università di Torino), Imagining the other world in Late Antiquity: visions and tales in the Greek and Latin tradition
15.04: Sebastian Richter (Freie Universität, Berlin), Coptic epigraphy at Deir Anba Hadra: New insights and new intricacies
22.04: Juliette Day (University of Helsinki), Investigating lay eucharistic experience in the early medieval period
29.04: Sara Ann Knutson (UW) & Caitlin Ellis (University of Durham), 'Conversion' to Islam in Early Medieval Europe: Historical and Archaeological Perspectives on Northern European Interactions with Islam
6.05: Alexander Sarantis (UW), Interpreting a Crisis Period: Assessing Military, Political and Environmental Stresses in the Balkans, 565-626
13.05: Emmanouela Grypeou (Stockholms Universitet), The Reckoning of the Soul: The development of the motif of the Demonic Tollhouses in late antique Eastern Christianity
20.05: Davide Amendola (Trinity College Dublin), The Eagle and the Owl: Athenian Legacies in Early Ptolemaic Alexandria
27.05: Enno Friedrich (Universität Graz), Pindaricus Fortunatus? How well did Venantius Fortunatus (Gaul, 6th c. CE) know Pindar (Greece, 5th c. BCE)?
10.06: Teresa Wolińska (Uniwersytet Łódzki), Was Al-Harith (Arethas) a king? The Use of the Title of Basileus in Procopius’ Writings
Semestr Zimowy / Winter semester 2020/21
15.10: Robert Wiśniewski (UW), Counting presbyters in late antique Rome
22.10: Grzegorz Ochała (UW), The cathedral of Faras as as a monument of Nubian memory
29.10: Merle Eisenberg (University of Maryland), Pandemics and History: the Plague Concept, Disease, and the End of Antiquity
5.11: Aleksander Paradziński (UW), Magnus of Carrhae, Ammianus Marcellinus and Sulpicius Alexander - the phenomenon of 'soldier historians' of the Later Roman Empire
12.11: Paweł Nowakowski (UW), ‘Why lies it idle, this beautiful stone?’, or a short introduction to a new project in early Byzantine epigraphy
19.11: Jerzy Szafranowski (UW), How to distinguish monks from clerics in sixth-century Gaul
26.11: Marek Jankowiak (Oxford University), On Kyros of Alexandria, seventh-century popes and the Arab conquest of Egypt
3.12: Andrzej B. Kutiak (Technische Universität München), 'Marea'/Northern Hawarriya: the planning of a Byzantine town
10.12: Joanna Wegner (UW), Looking (not only) to heaven: the Aphrodito clergy in the 6th c.
17.12: Marta Szada (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), The Gothic language and the Homoian identity in the post-Roman successor kingdoms
7.01: Marzena Wojtczak (UW), How to become a monastic superior? – legal perquisites & mundane realities in late antique papyri
14.01: Anna Kotłowska (Uniwersytet Adama Mickiewicza), Poemat De Creta Capta Teodozjusza Diakona jako źródło historyczne
21.01: Damian Mrugalski (OP), Could Plotinus have been influenced by Jewish and Christian thought? The history of the notion of God's infinity
28.01: Adam Ziółkowski, Bartosz Kontny, Kiril Myzgin, Krystyna Stebnicka, Michał Baranowski (UW), Kryzys cesarstwa w III wieku. Dlaczego wybuchł i dlaczego został zapomniany?
4.02: Jakob F. Stagl (Universidad de Chile), The death of the jurist. Aporiai of the 'biographical approach'
Semestr letni // Spring semester 2019/2020
20.02: Dobrochna Zielińska (UW) & Karel Innemée (Universiteit van Amsterdam), The church of the Virgin Mary at Deir al Surian/ Monastery of the Syrians
27.02: Alain Delattre (Université Libre de Bruxelles), Monks and Society in Late Antique and Early Islamic Egypt: Glimpses from Frange’s Archive
5.03: George Woudhuysen (University of Nottingham) & Justin Stover (University of Edinburgh), Sextus Aurelius Victor Reconsidered
....
14 maja: Adam Izdebski (Max Planck Institute for the Science of Human History / Uniwersytet Jagielloński), Czy czas na determinizm kulturowy? Nacieki z jaskini w Alpach Apuańskich a Dialogi Grzegorza Wielkiego
21 maja: Karol Kłodziński (Uniwerytet Gdański), Charakterystyka dotychczasowych znalezisk epigraficznych z Mustis (Tunezja)
28 maja: Aleksander Bursche i Kirył Myzgin (UW), Gockie inwazje połowy III wieku: archeologia, numizmatyka i Scythica Vindobonensia.
4 czerwca: Przemysław Piwowarczyk (Uniwersytet Śląski), Miracles of St Menas as a historical source
W związku z zarządzeniem Rektora UW w sprawie Covid-19 zaznaczone na szaro seminaria zostają odwołane lub przeniesione na inny termin.
In accordance with the Rector's Covid-19 instruction the seminars marked in grey are cancelled or rescheduled.
12.03: Aleksander Bursche & Kirył Myzgin (UW), Gockie inwazje połowy III wieku: archeologia, numizmatyka i Scythica Vindobonensia
19.03: Klazina Staat (Universiteit Gent), Travels to and Maps to Holy Places. Materiality, Evidence, and the Aesthetics of Accumulation in Late Antique Latin Travel Pilgrim Accounts
26.03: Joanna Wegner (UW), (Nie) patrząc w niebiosa: szóstowieczny kler Afrodito, lokalna polityka i społeczeństwo
2.04: Arietta Papaconstantinou (University of Reading), The monks and the consul: status and precedence in the resolution of a debt dispute (P.Oxy. LXIII 4397)
16.04: Alexander Sarantis (Mainz Universität & Römisch-Germanisches Zentralmuseum Mainz), The socio-economic impact of raiding on eastern and Balkan borderlands, 502-602
23.04: Ian Wood (Leeds University), The Church and the Transformation of the Roman West
30.04: James Corke-Webster (King’s College London), The Roman Persecution of Christians Reconsidered
7.05: Davide Amendola (Trinity College Dublin), The Eagle and the Owl: Athenian Legacies in Early Ptolemaic Alexandria
14.05: David Frankfurter (Boston University), Horrors of the Inner Chamber: Temples, Back-rooms, and the Fear of Secret Rites in Late Antiquity
21.05: Sebastian Richter (Freie Universität Berlin), The 24 presbyters in the tradition of Coptic christianity
28.05: Michel-Yves Perrin (École Pratique des Hautes Études), The Apocryphal Epistle of Christ from Heaven on the observance of the Lord’s Day (6th-8th c.)
4.06: Albrecht Diem (Syracuse University), Otmar of St. Gallen and the Dangers of Purity
Semestr zimowy // Winter semester 2019/2020
3.10: Robert Wiśniewski (UW), Święty czas, święte miejsce i świąteczne cuda w sanktuariach późnego antyku
10.10: Aleksander Paradziński (UW), Polityka religijna Huneryka i sieć biskupstw Kościołów „nicejskiego” i „ariańskiego” w Afryce Wandalów
17.11: Ewa Wipszycka (UW), Klasztory Wielkiej Syrii od strony gospodarczej
24.10: Marta Szada (UW), Nie tylko prześladowania: dobrowolne konwersje na "arianizm" w Afryce wandalskiej
31.10: No seminar
7.11: Paweł Nowakowski & Maciej Krawczyk (UW), Tożsamość, język i epigrafika na późnoantycznym Bliskim Wschodzie
14.11: Maria Nowak & Małgorzata Krawczyk (UW), Miejsce„spurii filii” w strukturze rodziny rzymskiej w świetle źródeł epigraficznych
21.11: Paweł Janiszewski (UW), Zaginiona łacińska historiografia cesarstwa późnorzymskiego (III – V wiek). Próba nowej klasyfikacji "tego, czego nie ma"
28.11: Grace Stafford (Oxford), Adornment as Public Spectacle in Late Antique Art and Culture
5.12: Tomasz Derda (UW), Marea 2019
12.12: Michael Speidel (UW), Death in the Desert. Assassins and Protectors in Caracalla’s imperial retinue
19.12: Gertrud J.M. van Loon (UW), Dobrochna Zielińska (UW), Adam Łajtar (UW), workshop Frontier Wanderings. Relations across the First Cataract: movement of people, ideas, goods, skills and craftsmanship
9.01: Julia Doroszewska (UW), Przechera w przebraniu: osobliwości epifanii świętych w późnoantycznych miraculach
16.01: Andreas Rhoby (Österreichische Akademie der Wissenschaften), The Ubiquity of Metrical Inscriptions in Byzantium. Texts and Contexts
23.01: Charlotte Roueché (King’s College London), Circus Factions beyond Constantinople. Texts and Contexts
30.01: Eleanor Dickey (University of Reading), A Warsaw papyrus that changes the history of ancient lexicography? (spotkanie współorganizowane przez Koło Warszawskie PTF)
2018/2019
11 października // 11 October: Lajos Berkes (Humboldt Universität), Greek Was Now a Doomed Language': How and Why Did Greek Documents Disappear in Islamic Egypt?
18 października // 18 October: Tomasz Płóciennik (UW), Gregorius Sebastiano episcopo: kto był adresatem dwóch listów Grzegorza Wielkiego (I 28 [PL] / I 27 [MGH, CCL] oraz V 42 [PL] / V 40 [MGH, CCL]) z 591 i 595 roku?
25 października // 25 October: Paweł Nowakowski (UW), Inskrypcja honoryfikacyjna dla Tation w świetle nowszych źródeł do historii Żydów w południowej Eolii w późnym antyku
8 listopada // 8 November: Rutger Kramer (Österreichische Akademie der Wissenschaften, Wien), Bishops teaching bishops. Rethinking the Institutio Canonicorum (818).
15 listopada // 15 November: Paweł Janiszewski (UW), Antyczny rytuał (magiczny?) sprowadzania Księżyca na ziemię. Wybrane zagadnienia (spuma lunaris, dzieci i czarownice, „magiczne” lustra, aitia? …)
22 listopada // 22 November: Anna Rechentiuk-Tyszka (UW), Skóra foki i jej magiczne (?) zastosowanie wg pisarzy antycznych
29 listopada // 29 November: Jakub Urbanik (UW), Nieludzkie dzierżawy ziemi publicznej. O cesarskiej łasce i lokalnym zwyczaju
6 grudnia // 6 December: Marijana Vuković (UW), Jesus' Childhood in the Medieval West: Infancy Gospel of Thomas, Gospel of Pseudo-Matthew, and the development of a more human and child-like side of Jesus
13 grudnia // 13 December: Arik Avdokhin (Moskowskaia Szkoła Ekonomiki), Liturgy as social criticism: St Auxentius of Troparia, papyri hymns,and urban monasticism in fifth-century Constantinople
20, 27 grudnia, 3 stycznia // 20, 27 December, 3 January: przerwa świąteczna
10 stycznia // 10 January: Roman Żuchowicz (UW), Dioklecjan przeciwko fałszowaniu złota i srebra
17 stycznia // 17 January: Marta Szada (UW), Żywot św. Seweryna Eugipiusza i jego polityczny przekaz
24 stycznia // 24 January: Robert Suski (Uniwersytet w Białymstoku), Orozjusz i Sejan
21 lutego // 21 February PODWÓJNE SEMINARIUM
15.00: Bernhard Palme (Universität Wien), A deed of surety and the emperor Heraclius
16.45: Amphilochios Papathomas (Kapodistrian University of Athens), Late antique and early medieval Greek private and business letters on papyrus
28 lutego // February: Morgane Uberti (Casa de Velázquez, Madrid – Ausonius, Bordeaux), Engraving and Exposing Time in Late Antique Hispania: work in progress
7 marca // 7 March: Mateusz Fafiński (Freie Universität Berlin), Late antique provincial capital in the Early Middle Ages: observations from the periphery
14 marca // 14 March: Joanna Cel (UW), Pory magiczne na podstawie Papyri Graecae Magicae
21 marca // 21 March: Paweł Nowakowski (UW), Saints and statistics in Anatolia (and beyond): making sense of aggregated epigraphic data
28 marca // 28 March: Ewa Wipszycka (UW), Prezbiterzy i diakoni przed ołtarzem. Świadectwo syriackich tekstów normatywnych V-VII w.
4 kwietnia // 4 April: Agata Deptuła (UW), Hymny liturgiczne w Kościele nubijskim
11 kwietnia // 11 April: Przemysław Piwowarczyk (Uniwersytet Śląski): Amulety z wersetami biblijnymi (na wybranych przykładach)
18 kwietnia// 18 April: no seminar
25 kwietnia // 25 April: PODWÓJNE SEMINARIUM
15.00: Nikolaos Karydis (University of Kent), From Ephesos to Constantinople: The architectural model of Justinian's church of the Holy Apostles
16.45: Caroline Humfress (St Andrews), Beyond Law and Empire? Reframing P. Petra IV.39
9 maja // 9 May: Jakub Gruchalski (UW), Ofiara z człowieka ku czci Jowisza Latyńskiego
16 maja // 16 May: Phil Booth (Oxford), Debating the Faith in Early Islamic Egypt
23 maja // 23 May: Gary Gilbert (McKenna College, Claremont), The City of the Akko and Hasmonean Political Strategy
30 maja // 30 May: Konstantin Klein (Bamberg), Fighting with Ink and Reed Pens: Hagiographical Responses to Chalcedon and the Vague Orthodoxy of the Holy Land
6 czerwca // 6 June: Rafał Toczko (UMK), Retoryka sądowa w listownych polemikach św. Augustyna z Donatystami
13 czerwca // 13 June: Joanna Wegner (UW), Dokumentarne świadectwa eksploatacji łodzi i statków w Egipcie późnoantycznym: obserwacje wstępne oraz Tomasz Barański (UW), Badanie okresu wczesnomuzułmańskiego w obszarze Mareotydy
2017/2018
5 X 2017 r. Ewa Wipszycka (UW), Monastycyzm syryjski na przełomie IV i V w.
To, co przedstawię stanowi (część) wprowadzenia do rozdziału o "Wielkiej Syrii” mojej przyszłej książki o relacjach między Kościołem hierarchicznym a wspólnotami monastycznymi. Zmieszczą się w moim wystąpieniu: charakterystyka specyficznych cech monastycyzmu tego regionu i propozycja wyjaśnień ich biblijnych i nie-biblijnych źródeł, informacje o monastycyzmie zawarte w pismach Jana Chryzostama z jego czasów antiocheńskich
12 X 2017 Jakub Urbanik (UW), Prawo i status osobowy między centrum a peryferium
Ponad 4 dekady temu Józef Modrzejewski i Mario Talamanca wdali się w gorący spór o interpretację fragmentu traktatu przypisanego Menandrowi z Laodycei. Autor retorycznych wskazówek pochwały miasta stwierdza kategorycznie, że wywodzenie zalet miasta z jego porządku prawnego nie ma sensu: rządzi bowiem wszystkimi prawo rzymskie. Będę starał się przeczytać tekst ten na nowo, przypominając kontrowersję i starając się wskazać na możliwe jego interpretacje co do stosowania prawa przed i po Constitutio Antoniniana
19 X 2017 Marta Przyszychowska (UW), Makryna Młodsza - święta, która nie istniała
Makryna Młodsza, siostra i nauczycielka Bazylego Wielkiego i Grzegorza z Nyssy, uważana jest przez wielu badaczy za jedną z najważniejszych postaci IV-wiecznego monastycyzmu w Poncie. Gdyby rzeczywiście była taka ważna, pojawiłaby się w Historiach kościelnych Sozomena, Sokratesa Scholastyka i Rufina, powstałych w V wieku. Tymczasem, Historie kościelne nie robią o niej najmniejszej nawet wzmianki. Makryna nie pojawia się także w listach swojego brata Bazylego ani w listach najbliższego przyjaciela rodziny – Grzegorza z Nazjanzu. Makryna jest bohaterką czterech starożytnych pism: trzech dzieł autorstwa Grzegorza z Nyssy (Vita sanctae Macrinae, De anima et resurrectione oraz list 19) i epitafium Grzegorza z Nazjanzu. Jeśli przyjrzymy się ich gatunkom literackim, okaże się, że żadne z tych pism nie miało na celu opowiadania rzeczywistych wydarzeń, lecz zgodnie z konwencją gatunku stanowiły zachętę do cnoty, polemikę lub panegiryk. W pismach tych pojawia się wiele informacji, które na pierwszy rzut oka wydają się opisami faktów, lecz okazują się sprzeczne z informacjami z innych źródeł. Żadne z tych dzieł nie opisuje realnej osoby - Makryna jest w każdym z nich misterną konstrukcją literacką. A że żadne inne źródła nie potwierdzają nie tylko jej dokonań, ale nawet samego jej istnienia, jest wielce prawdopodobne, że Makryna w ogóle nie istniała, ale została wymyślona przez Grzegorzy z Nyssy i z Nazjanzu po śmierci Bazylego. Święta siostra miała zastąpić prawdziwego założyciela i lidera monastycyzmu w Poncie oraz inspiratora życia ascetycznego Bazylego – Eustacjusza z Sebasty, potępionego pośmiertnie za herezję trynitarną.
26 X 2017, Robert Wiśniewski (UW), Dochody kleru na późnoantycznym Zachodzie
Mój referat poświęcony będzie źródłom utrzymania duchownych, zwłaszcza prezbiterów, w epoce pokonstantyńskiej i w tej części świata, z której, co istotne nie mamy papirusów (prawie). W szczególności mówić będę o tym, skąd czerpali i skąd powinni byli oni czerpać środki do życia, z kim i jak mieli je dzielić, oraz jakie problemy to wszystko rodziło
16 XI 2017, Marko Jelusić (Institut für Archäologische Wissenschaften der Albert-Ludwigs-Universität Freiburg), Artists or archivists? A late antique tomb shed new light on the source value of the Notitia Dignitatum
Probably during the first half of the fifth century, a young soldier named Flavius Maximianus died and was buried in Sicily, far away from his usual area of operation. Ever since the discovery of the tomb in 1964, it has been fascinating scholars around the world. The great detail of Maximianus' fresco depiction has inspired a great number of publications. Nevertheless, nobody had been able to identify his shield emblem, and since his grave inscription is corrupted, it had been widely accepted that his unit could not be identified. With extensive comparative studies around the Notitia Dignitatum and shield depictions of other material groups during the last months I was finally able to identify his shield emblem in addition to his unit and propose a reading of the inscription. If this is correct it may be possible to place him in the following historical context: Maximianus served in a higher unit of the Legiones Palatini according to the Notitia Dignitatum. This unit, among others, was subordinate to the command of the so-called Magister Militum Praesentalis I; thus belonged to the troops of the Eastern Roman Empire. It is known from ancient authors that Sicily was, particular around 400, affected by usurpations in North Africa and, on the basis of its important junction, a station for troop movements. Perhaps the Matiarii iuniores, Maximianus’ unit, also belonged to these troops. These new findings are going to help understanding the original Notitia Dignitatum because, for the first time, we have other resources to verify this medieval manuscripts and the work of the copyists. I would like to evaluate these new findings and questions during my lecture, which is based on my Master’s thesis and also part of my subsequent doctoral thesis.
23 XI 2017, Jerzy Szafranowski (UW), Prezbiterzy i diakoni w klasztorach galijskich V wieku
We wspólnotach monastycznych Galii V wieku dość często można spotkać wśród mnichów prezbiterów i diakonów, jednak stosunek do nich jest niejednoznaczny. Część współczesnych autorów zwraca uwagę na trudności w łączeniu powołania monastycznego z kapłańskim i przestrzega pobożnych mnichów przed pokusą święceń. Co interesujące, ci, którzy formułują tego typu przestrogi, sami godzili życie mnisze z kapłańskim. Podczas seminarium zastanowię się nad przyczynami ordynacji mnichów na prezbiterów i diakonów, oraz zwrócę uwagę na status wyświęconych mnichów w ich wspólnotach. Przedstawię również pierwsze próby unormowania ich niejednoznacznej pozycji w hierarchii kościelnej.
30 XI 2017, Tomasz Derda, Joanna Wegner (UW), Greckie ostraka z Marei. Dossier firmy remontowej działającej w regionie Mareotis w drugiej połowie VI w.
W 2011 roku w dość niezwykłych okolicznościach polska misja archeologiczna pracująca na stanowisku konwencjonalnie zwanym Marea (identyfikacja nie jest w żaden sposób pewne) dokonała zaskakującego odkrycia zespołu stu kilkudziesięciu skorup pokrytych pismem. Powstała jako rezultat projektu monografia zatytułowana „Greek Ostraca from Marea. A Dossier of Construction Managers Active in the Region of Mareotis in the Second Half of the Sixth Century” zawiera edycję 99 dokumentów (liczba uległa zmniejszeniu przede wszystkim z powodu połączenia wielu fragmentów w większe dokumenty). Pierwsze, bardzo wstępne lektury, wraz z okolicznościami znalezienia w pobliżu wielkiej bazyliki, sugerowały, że ostraka być może dokumentują proces wznoszenia tego wielkiego kościoła, drugiego co do wielkości w Egipcie. W miarę upływu czasu, wraz z nowymi lekturami, przybywało wątpliwości. Przełomowe znaczenie dla naszego rozumienia publikowanego tu zespołu dokumentów miało jednak dokonane połączenie wielu fragmentów w większe całości, tak że powstały duże skorupy uważane przez ceramologów za diagnostyczne. Okazało się, że te największe pochodzą z ostatniej, najpóźniejszej formy amfor gazańskich (LRA 4), których nie wytwarzano przed ostatnimi dekadami szóstego wieku. A ponieważ archeologia jasno mówi, że bazylikę wzniesiono być może nawet sto lat wcześniej… Zresztą także kolejne lektury żmudnie dokonywane na bardzo zniszczonych ostrakach skłaniały do weryfikacji wstępnej hipotezy. Dziś wiemy, że nasze dossier pochodzi z kancelarii osób odpowiedzialnych za prace budowlane i remontowe na terenie miasta, ale także poza nim, w obozie wojskowym. Dzięki dokumentom poznajemy ciekawe szczegóły procesu inwestycyjnego i organizacji pracy licznych zatrudnianych specjalistów, przedstawicieli wielu różnych profesji. Przygotowana publikacja czerpie wiele z ustaleń archeologów, ale też i dla archeologów w przyszłości może i powinna okazać się użyteczna. Prace budowlane i remontowe dokumentowane naszymi ostrakami prowadzone w różnych obiektach, z których tylko część jest już znana. Potrafimy wskazać na planie Marei zimowe łaźnie i „święte miejsce” (hagios topos), czyli nieodległą od łaźni kaplicę — w obu tych miejscach archeolodzy prowadzili prace przed mniej więcej dziesięcioma laty. Ale dokumenty mówią też o szpitalu i obozie wojskowym, niejako stawiając przed archeologami zadanie ich odkrycia.
7 XII 2017, Tomasz Sińczak (UMK Toruń), Próba ustalenia charakteru zwierzchność Cesarstwa Rzymskiego i Iranu Sasanidów nad monarchiami gruzińskimi w VI wieku
Lazyka i Iberia, czyli leżące na zachodnim Kaukazie monarchie gruzińskie, od III wieku po Chrystusie stanowiły przedmiot sporu w relacjach między Cesarstwem Rzymskim i Iranem. Podobnie jak leżąca na południe od nich Armenia stanowiły one obszar irański pod względem kulturowym i jednocześnie niechętny Sasanidom ze względu na swoje dynastyczne powiązania z Arsacydami. Sytuacja na Kaukazie dodatkowo skomplikowała się wraz z ekspansją chrześcijaństwa w regionie. Nowa wiara była kolejnym, spornym zagadnieniem w skomplikowanej geopolitycznej układance Kaukazu. Przez stulecia kształtował się podział stref wpływu między mocarstwami. Lazyka leżąca przy czarnomorskim wybrzeżu ciążyła ku Cesarstwu, a położona w głębi lądu Iberia była raczej częścią Wielkiego Iranu. Mimo, że historią regionu w starożytności zajmowali się rozmaici badacze od Davida Langa do Stephena Rappa nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie jak dokładnie wyglądał charakter zależności imperiów nad poszczególnymi monarchiami gruzińskimi w późnej starożytności. Referat ma na celu przybliżenie słuchaczom tej problematyki i jednocześnie odpowiedź na pytanie: Czy można ustalić charakter zwierzchności Cesarstwa i Iranu nad monarchiami gruzińskimi w VI wieku?
14 XII 2017, Stanisław Adamiak (UW), Czy każdy prezbiter to kapłan?
Głównym tematem mojego wystąpienia będą różnice w kompetencjach biskupów i prezbiterów w późnej starożytności. Sporą część uwagi poświęcę na semantykę słowa „sacerdos“ (kapłan), zastanawiając się nie tylko nad tym, kiedy i w jaki sposób w ogóle weszło ono do użycia wobec przywódców gmin chrześcijańskich (nie są przecież tak nazywani w Nowym Testamencie), jak również nad tym, jak i dlaczego było ono z czasem stosowane nie tylko wobec biskupów, ale i prezbiterów.
11 I 2018, Tomasz Barański (UW), The Arabization of lower-rank officials in early Islamic Egypt: A reconsideration of two bilingual tax receipts from the Heracleopolites/Ihnās
It is widely known that the process of introducing Arabic language into the Egyptian administration after the Arab conquest was rather limited and slow, especially during the first 50 years of the new political situation. The Arabic papyri began to occur in large quantity only from the time of ʿAbd al-ʿAzīz ibn Marwān’s governorship onwards. Since then, more and more Arabic documents came into being, but they were primarily written on the top echelon of the Egyptian administration, which means they were created by high-rank officials in the capital city of Fustat, not in the hinterland. Nevertheless, there is some evidence contradicting this scenario. The main source against it is a bilingual Arabic-Greek tax receipt (SB XVIII 13771) dated to 677 AD/57 AH by Josef Karabaček (PERF 573) already in the late 19th c. Later on, the papyrus was reedited by Willem Stoetzer and Klaas Worp, who added the second possible date, namely 707 AD/88 AH. They also mentioned another similar text (SPP VIII 1198), which had most probably been issued by the same person - ʿAbd ar-Raḥman ibn Abī ʿAwf. The latter papyrus has been dated, in accordance with the former document, to four different years within a time span from the 2nd half of the 7th c. to the beginning of the 8th c. The tax collector in question seems to have been a pagarch (Ar. ṣāḥib al-kūra) or financial officer (Ar. ʿāmil), so we can certainly categorize him as a middle- or low-rank official. The Arabic text of the documents was written by a different scribe than its Greek counterpart. However, both scribes responsible for drafting every single document seem to be mere subordinates of the tax collector. In my paper I attempt to compare the two papyri to each other, as well as to various tax receipts from early Islamic Egypt. I propose a reading of the unpublished Arabic part of SPP VIII 1198, which permits to establish the precise dates of both documents. Furthermore, I seek to determine the historical meaning of the presented material by referring to traditional Muslim historiography.
18 I 2018, Małgorzata Krawczyk, Flawiusz Hermogenes - magister equitum Konstancjusza II czy praeses provinciae Scythiae?
Inskrypcja budowlana znaleziona na terenie późnoantycznego miasta Tirisa (Kaliakra) w bułgarskiej części Dobrudży poświadcza restaurację od podstaw wieży za czasów Flawiusza
Hermogenesa. Ustalenia dokładnej daty sporządzenia napisu na podstawie imienia, funkcji i tytułu honorowego wspomnianego w tekście urzędnika podjęła się Anna Balkanska identyfikując go ze znaną postacią historyczną, Flawiuszem Hermogenesem, dowódcą jazdy cesarskiej (magister equitum) Konstancjusza II w latach 341-342. Za taką interpretacją
przemawiać miał również fakt, że kompetencje wspomnianego oficera związane były pod względem terytorialnym z obszarami diecezji trackiej. Towarzysząca jego imieniu tytulatura
jest jednak charakterystyczna dla większości późnorzymskich gubernatorów prowincji,co pozwala przypuszczać, że Flawiusz Hermogenes sprawował w IV w. urząd praeses provinciae Scythiae. Jest on prawdopodobnie tożsamy z innym Hermogenesem, prokonsulem Achai, znanym z inskrypcji budowlanej z Koryntu, datowanej na lata 337-350 oraz adresatem Oratio XLVIII Himeriosa. Celem mojego wystąpienia będzie zatem próba krytycznej weryfikacji postawionej przez Balkanską hipotezy i rekonstrukcja przebiegu kariery urzędniczej wzmiankowanego przez inskrypcję z Kaliakra Flawiusza Hermogenesa
25 I 2018, Łukasz Niesiołowski-Spanò (UW)
Pracując nad syntetycznym opracowaniem dziejów starożytnej Palestyny, przyszło mi zmierzyć się z kluczowymi pytaniami dotyczącymi historii mieszkańców Palestyny oraz miejsca narracji biblijnej dla rekonstrukcji historycznej. Podczas seminarium przedstawię trzy pytanie wraz z hipotetycznymi na nie odpowiedziami.
· Jak doszło do tego, że obcy kult Jahwe został wprowadzony do Jerozolimy?
· Dlaczego Mojżesz i cały Izrael pochodzi z Egiptu?
· W jaki sposób kapłani przejęli władzę w Jerozolimie, w początku epoki perskiej?
22 II 2018, Paweł Sawiński (UAM), Imperium i provinciae M. Agrippy w latach 23-13 p.n.e.
Celem mojego wystąpienia będzie próba określenia statusu prawnego Agrippy podczas jego misji na terenie różnych prowincji Imperium Romanum. Kwestia ta wywołuje bowiem w nauce liczne kontrowersje, co jest efektem lakoniczności i niejednoznaczności naszych źródeł. Będę zatem próbował odpowiedzieć m.in. na takie pytania jak:
1. kiedy Agrippa uzyskał po raz pierwszy specjalne imperium na terenie prowincji?
2. jaki był zakres terytorialny tego imperium?
3. jaki miało ono charakter wobec władzy namiestników prowincji cesarskich i ludu rzymskiego
4. jaki był charakter imperium Agrippy w relacji do imperium Augusta?
1 III 2018, Michał Faszcza (WSH Pułtusk), Wpływ rzymskiego podboju Brytanii na sytuację polityczną we wschodniej Irlandii
W 81 r. po Chr. do obozu Cnaeusa Iuliusa Agricoli przybył anonimowy wódz goidelski, prosząc go o pomoc w odzyskaniu władzy. Choć ostatecznie spotkał się z odmowną odpowiedzią, to Agricola miał się podobno wyrazić, że do podboju Irlandii wystarczyłby jeden legion i kilka kohort oddziałów pomocniczych.
Wspomniany epizod można potraktować wyłącznie jako ciekawostkę, jednak pojawiają się pytania o relacje rzymsko-goidelskie, a przede wszystkim o wpływ, jaki miał podbój Brytanii na sytuację polityczną panującą w Irlandii. Kluczem do uzyskania odpowiedzi jest wymowa zjawisk archeologicznych pochodzących z tamtych terenów, możliwych do stosunkowo precyzyjnego datowania dzięki dendrochronologii, jak również odnalezione skarby monet rzymskich. Wskazują one bowiem na możliwe wpływy Brytów (Brygantów?) w tym regionie, silnie osłabione pojawieniem się Rzymian, którzy nie wahali się ingerować w miejscowe stosunki.
8 III 2018, Mirko Canervaro (University of Edinburgh), Majority Rule vs. Consensus: Deliberative Democracy in the Greek Poleis
This paper, through a discussion of the relevant procedures and the underlying ideas about democratic decision making, explores how decisions were actually made in the day-to-day business of democratic deliberation in Athens and in the other democratic Greek city-states. Scholars have often identified the Greek polis as the first example of majority rule. This is in line with the common modern understanding of democracy as the rule of the majority, and those who subscribe to this understanding often use the Greek example as the beginning of a genealogy of democratic government. This has had far-reaching consequences, and has sometimes excluded the Athenian model from discussions of alternative models of deliberation, and of democracy. Others have even used Greek democracy as a historical example to oppose to modern European trends towards consensus or consociational democracy. In this paper, Canevaro reviews the evidence for the decision-making process in Greek Assemblies and shows that for the most part decisions were made unanimously or near-unanimously. He then discusses the Athenian evidence and describes the procedures and institutions that favoured democratic deliberation and fostered the formation of consensus, arguing that democratic deliberation towards consensus was a key element of Greek decision making, which secured the cohesion of Greek communities and the legitimacy of their system of government.
15 III 2018, Louise Blanke (Oxford University), The world engaged: monastic economies in late antique and early Islamic Egypt
In Late Antique Egypt, monastic communities relied on a myriad of different types of income. Although their economies varied greatly, documentary sources and archaeological remains suggest that some monasteries were powerful landowners and important producers and consumers of material goods. With the coming of Muslim rule, the monasteries’ economic circumstances were gradually transformed. At first, it was ‘business as usual’, but from the early eighth century onwards, an imposition of new taxes coincided with confiscation of agricultural land causing a reduction in the range of income-generating activities. The results are unmistakable: by the tenth century, most of Egypt’s monasteries had either disappeared or shrunk drastically in size and only survived by finding new income streams.
22 III 2018, Filippo Ronconi (EHESS Paris), Mediterranean migrations of men, books and ideas in the Middle Ages: Sophronios of Jerusalem between East and West
Born in Damascus, Sophronius lived, in the 7th c., a long full life throughout Egypt, Sinai and many other Mediterranean places. His existence seems to have gravitated around Palestine, which he considered somehow his motherland. We will focus on some aspects of his life, mostly on his presence in Rome and on his final return to Jerusalem, which culminated in his ascension to the patriarchate. The critical analysis of the sources regarding his presence in these two main cities of medieval Mediterranean will give some valuable insights on the mobility of pre-globalized elites and on the way their members were received in the Christian communities of this period.
5 IV 2018, Anotnio Felle (Università degli Studi di Bari), The epigraphic dossier ad catacumbas. Inscriptions by Christians of Rome before Constantine
This paper will deal with the early epigraphical evidence from the basilica of S. Sebastiano on the via Appia (the ancient Basilica Apostolorum). In the first half of the 2nd century, a funerary area was set in a previously abandoned open-sky quarry near the via Appia. The quarry itself gave the name to the place, known in Antiquity by its toponym κατὰ κύμβας, “near the cavity”. In this place, we have found – side-by-side with common epitaphs displaying no sign of Christianity – the very first examples of funerary epigraphs by Christians in Rome, still in their original places. They are all datable to the period between mid-2nd to the early 3rd century, and so are more or less contemporary to or even older than the fragmentary graffito possibly mentioning the name of Peter, scratched on the so-called ‘red wall’ in the Vatican necropolis. In the mid-3rd century, the funerary settlement was deliberately substituted by another structure, a courtyard surrounded by a porch: its plastered walls display hundreds of devotional graffiti mentioning the names of the founders of Christian community of the City, the Apostles Peter and Paul: we are here at the origins of the epigraphic feature of the Christian devotion towards the martyrs and the saints
12 IV 2018, Frances Murray (UW), Beyond David: Weeping as Solomon in the Early Middle Ages
Early medieval male rulers were depicted weeping on a number of occasions. The Old Testament king, David, who wept to do penance for his sins, is an especially important figure for understanding royal tears in the early middle ages. Yet he was not the only biblical figure who inspired royal weeping in this period. This paper will explore the representation of Christ and Solomon’s tears in ninth-century Carolingian biblical exegesis. In particular, I will consider the way these tears were considered using late antique ascetic models. I argue that this had implications for the construction of royal power. Not only do we see more varied models for royal weeping than previously recognised: kings can weep not only like David, but also Solomon and Christ. We can also observe an increasing fluidity between ascetic and secular authority in this period.
19 IV 2018, Paweł Nowakowski, Konstantyn i rozwój kultu św. Jana w Efezie
W moim wystąpieniu omówię możliwe zaangażowanie Konstantyna I w rozwój kultu św. Jana w Efezie. Poszukiwanie grobu Jana w Efezie, zlecone przez Konstantyna, opisane jest VII–IX w. kazaniu, w manuskryptach greckich niesłusznie przypisanym Janowi Chryzostomowi (BHG3 932f; CPG 4936). Wzmianka ta, dobrze znana historykom kultu świętych już of XVII wieku, w pierwszej połowie XX w. została jednak, skądinąd słusznie jak na ówczesny stan badań, uznana za całkowicie niewiarygodną i nie znajdziemy jej we współczesnych opracowaniach poświęconych polityce religijnej Konstantyna. Źródła literackie opisujące przedjustyniański kościół Jana w Selçuk/na wzgórzu Ayasoluk koło Efezu nie łączą go bowiem w żaden sposób z tym cesarzem. O możliwej fundacji pierwszego sanktuarium w latach trzydziestych IV w. ostrożnie wypowiadają się jednak archeolodzy w nowszych interpretacjach badań tego stanowiska (Karydis 2015, Thiel 2005). Prawdziwym przełomem okazuje się natomiast opublikowana w 2014 roku inskrypcja, dokumentująca budowę martyrionu dla Jana w Efezie przez namiestnika prowincji Azji, Titusa Fabiusa Titianusa (PLRE I s.v. Titianus 6) na polecenie Konstantyna (Feissel 2014 & 2016). Przy pomocy wyżej wymienionych źródeł archeologicznych i epigraficznych oraz z wykorzystaniem m.in. nowego wydania Consularia Berolinensia (Burgess & Dijkstra 2012) ponownie przyjrzę się wiarygodności wspomnianego wyżej kazania i umieszczę je w szerszym kontekście dyskusji o alternatywnej dacie pierwszych translacji relikwii apostołów do Konstantynopola.
26 IV 2018, Philippe Wajdenbaum (UL Bruxelles), Biblical Israel and Plato's Laws: A Comparison
Recent hypotheses have set the dating of the redaction of the Hebrew Bible in the Hellenistic era (circa 3rd-2nd centuries B.C.E.). Several scholars have therefore raised the possibility of a direct influence of such Greek authors as Homer, Hesiod and Herodotus upon the Bible. In this lecture, I will present some similarities between biblical Israel’s legislation as seen in the Pentateuch and Plato’s latest dialogue the Laws. It will be argued that the biblical authors may have used Plato’s Laws as a canvas for Israel’s twelve-tribe system, for several laws and also for a re-writing of famous Greek myths such as the Argonauts and the Odyssey.
10 V 2018, Gertrud J.M. van Loon, Making sense of the monastic landscape in Dayr Abu Hinnis (Middle Egypt). The spatial perspective
In the monastic landscape of the east bank in Middle Egypt monks sought to make their home in pre-existing structures in the range of hills running parallel to the river. In Pharaonic times, their chief purpose was for tomb construction or for quarrying limestone. From c. the fourth century onwards, tombs and quarries were re-used, to accommodate hermits and monastic communities. For example, around the city of Antinoupolis, in Dayr Sumbat (quarries) and Dayr al-Hawa (quarries and tombs). Further north, the Dayr al-Dik community settled in quarries. To the south, monastic installations are found in quarries (Dayr Abu Hinnis) or in tombs and quarries (Dayr al-Barsha) or a tomb complex (al-Shaykh Sa’id). When feasible, settlements were also built in the narrow plain between the hills and the Nile. Surveys and further research in this region revealed that the hillsides between the sites traditionally known as monastic communities are riddled with ancient quarries which show remodelling for habitations and probably also for other functions. This situation raises questions about the size of the known hillside communities, the nature of the settlements in the converted quarries in the area in between (monastic or secular?) and the position of the churches and settlements in the valley plain. These questions will be explored in the region of Dayr Abu Hinnis.
17 V 2018, Danuta Shanzer, Shut up, Satan! By Oneself but not Alone in Late Antiquity and the Early Middle Ages
The title (not entirely seriously) quotes an article published in The New York Times on 19 April 2018. It concerned a course on exorcism taught by Cardinal Ernest Simoni at the Pontifical University Regina Apostolorum in Rome. The course dealt with questions such as how to distinguish possession from what we now call mental illness, and cited obiter dicta such as “Satan you can recognize,” and “Jesus knows all languages.” These points are important not only for Catholic priests with concerns about cell-phones and the intrusive evils of the internet, but also for students of Late Antiquity and the Middle Ages. The paper, which quickly bounces off this present news-item as a springboard to the past, will contextualize both normal and troubling phenomena involving divided selves and welcome and unwelcome internal guests in Classical Antiquity before turning to its main business: close readings of selected narratives of possession from Late Antiquity and the Early Middle Ages, concentrating on the demonic utterance in its oral-aural dimensions.
24 V 2018, Robert Wiśniewski, Ostatni będą ostatnimi... Porządek pierwszeństwa wśród średniego i niższego kleru w późnym antyku
7 VI 2018, Matthieu Pignot (Université de Namur), Portraying martyrs in Italy before 700: a survey of hagiography
In studies of hagiography, broad horizons and perspectives are difficult to reach, because of the abundance, complexity, and variety of the evidence. Thanks to the work towards building the database the Cult of Saints in Late Antiquity (CSLA), we might however start to reach that much needed synthesis. The objective of this paper is contribute towards this goal by surveying martyrdom accounts from Italy composed before 700 to shed light on how martyrdom was portrayed and understood in late Antiquity. After presenting Italian martyrdom accounts as a source, this paper will explore patterns concerning their transmission and diffusion in medieval manuscripts, then look in more detail at features emerging from a serial comparison of the evidence regarding types of martyrs portrayed and narrative choices by the authors; finally it will address the significance of rewriting practices, showing how narratives could evolve over time to fit new concerns and audiences.