10 X Aleksander Paradziński (UW), Polityka religijna Huneryka i sieć biskupstw Kościołów „nicejskiego” i „ariańskiego” w Afryce Wandalów

W 2006 r. Yves Modéran zaproponował nowe odczytanie listy biskupów znanej jako Notitia provinciarum et civitatum Africae. Zachowana razem z Historia Persecutionis Wiktora z Wity w dziewiątowiecznym manuskrypcie (obecnie przechowywanym w bibliotece miejskiej w Laon jako codex Laudunensis 113) lista wymienia imiona i siedziby 459 biskupów Kościoła „nicejskiego”, którzy stawili się na zwołanym przez króla Huneryka synodzie w Kartaginie w 484 r. Starcie między wandalskim królem a „nicejskim” episkopatem Afryki, które miało miejsce na tym synodzie, stało się jednym z pretekstów do rozpoczęcia prześladowań barwnie opisanych przez Wiktora z Wity. Zdaniem Modérana jedną z formuł występujących obok imion 88 biskupów wymienionych w Notitia… należy rozumieć jako „śmierć duchową”, czyli podporządkowanie naciskom króla Huneryka i prawdopodobną konwersję.

Odczytana w ten sposób Notitia… dostarcza informacji o zasięgu i skuteczności polityki religijnej Huneryka. Odtworzenie sieci „nicejskich” biskupstw na mapie dawnych prowincji rzymskiej Afryki: Afryki Prokonsularnej, Byzaceny, Numidii, Mauretanii Sitifensis i Caesariensis pozwala nie tylko na rekonstrukcję stanu episkopatu „nicejskiego” po prześladowaniach, ale umożliwia również wyciągnięcie pewnych wniosków na temat sieci biskupstw „ariańskich” oraz czynników przestrzennych w konfliktach religijnych w Afryce pod panowaniem Wandalów. W trakcie mojego wystąpienia przedstawię opracowaną w programie geoinformacyjnym QGIS bazę danych opartą na Notitia…, zarys pomysłu badawczego oraz wyzwania natury technicznej i metodologicznej związane z zagadnieniem roli przestrzeni i krajobrazu w sporze religijnym w Afryce Wandalów. Mój referat będzie miał charakter warsztatowy, dlatego bardzo liczę na Państwa uwagi, sugestie i surową ocenę celowości i wykonalności tego projektu badawczego.